Een zwembad is vaak het begin van veel waterpret. Toch is die pret maar van korte duur voor wie het water niet onderhoudt. Chloor heeft het laatste decennia veel aan populariteit verloren. Toch is het nog altijd een van de meest gebruikte manieren om zwembadwater de desinfecteren. Wie zijn water ontsmet met chloor, moet beseffen dat er een belangrijk verschil is tussen vrij en gebonden chloor, maar wat betekent dat precies? We geven even een verhelderende uitleg over dit bekende chemische element.
Tekst: Archief ZwembadenPro // Foto's: Shutterstock.com
Om het water van je zwembad of spa gezond te houden, moet je chemische producten toevoegen. Het zwembadwater moet immers, zelfs wanneer het wordt gefilterd, voortdurend ‘oxideren’. Zo niet vinden wieren en micro-organismen zoals insecten, larven en bacteriën je zwembad een bijzonder gunstig milieu om zich voort te planten. Dit heeft troebel en onhygiënisch water tot gevolg. Ook de stoffen die ons lichaam uitscheidt, zoals zweet, speeksel en urine − zeker kleine kinderen durven al eens in het water te plassen − vervuilen het water snel.
CHLOOR ALS ONTSMETTINGSMIDDEL
Er bestaan verschillende manieren om het zwembadwater te desinfecteren. Tot nu is chloor daarbij nog altijd een van de meest gebruikte middelen. Je vindt chloor dan ook in een aantal verschillende vormen, zoals in vloeibare vorm, in tabletten of in granulaten.
Het eerste dat je moet weten, is dat de totale chloorwaarde van het zwembadwater enkel de hoeveelheid chloor weergeeft. Deze waarde zegt dus niets over de werking van het chloor. Om als zwembadeigenaar een correct onderhoud uit te voeren, moet je meer weten over het verschil tussen vrij chloor en gebonden chloor. Pas dan weet je of het chloor in het water ook zijn werk doet.
VRIJ CLHOOR
Vrij chloor is het chloor dat je aan het water toevoegt en nog niet gebonden is aan andere elementen. Dat vrij chloor zoekt actief naar organisch materiaal om verbindingen mee te maken. We noemen het ook wel eens actief chloor.
Wanneer er voldoende vrij chloor in het water zit, ben je er zeker van dat micro-organismen en andere vervuiling binnen enkele minuten uit het water zijn verwijderd. Daardoor vermijd je infectierisico’s en garandeer je een veilige zwembeurt. Er moet natuurlijk voldoende vrij chloor aanwezig zijn in het zwembad om het bacterievrij te maken. Maar hoe weet je welke hoeveelheid je zwembad precies nodig heeft? Dat is iets moeilijker te bepalen, want dat hangt af van de pH-waarde van het water.
Je hebt een indicatie nodig van het actief vrij chloor in het water. Dat is iets anders dan al het beschikbaar vrij chloor. Vrij chloor is immers pas effectief bij een goede pH-waarde. Als je de pH-waarde niet kent, weet je eigenlijk niets over de bacteriële waterkwaliteit.
Is de pH-waarde hoger dan 7.6 dan wordt het vrij chloor minder tot niet actief. Hierdoor kunnen de gevaarlijke bacteriën en virussen zich ontwikkelen waardoor het water zelfs groen kan worden. Bij een lagere waarde dan 7.6 pH is 40% van het vrij chloor actief. De ideale pH-waarde is 7.2. Probeer die waarde dus ook aan te houden door regelmatig de waterkwaliteit te testen en aan te passen.
Heb je de pH-waarde onder controle? Dan pas kan je de hoeveelheid vrij chloor inschatten. Gebruik de volgende cijfers als indicatie van de hoeveelheid vrij chloor dat je moet toevoegen bij een pH-waarde van 7.2.
> Openlucht zwembad: 0,5 tot 3,0 mg/l
> Overdekt (binnen)zwembad: 0,5 tot 1,5 mg/l
> Spa’s of whirlpools: 1,0 tot 3,0 mg/l
Zit er te veel vrij chloor in het water? Dan kan je die hoeveelheid eenvoudig verminderen door Natriumthiosulfaat (Na2S2O3) of waterstofperoxide (H2O2) aan het water toe te voegen. Hou je altijd aan de richtlijnen van het product als je dit doet.
GEBONDEN CHLOOR
Wanneer vrij chloor een verbinding maakt met een stikstofhoudende vuildeeltjes, zoals eiwitten uit urine, speeksel en zweet, spreken we over gebonden chloor. Zo’n chloordeeltje wordt dan inactief, verliest zijn desinfecterende kracht en werkt zelfs de desinfectie tegen. Met andere woorden: gebonden chloor is een maat voor de hoeveelheid vuil van het water. Hoe meer gebonden chloor, hoe meer organische vervuiling zoals huidschilfers, haar, olie/vetten en urine in het zwembad aanwezig zijn.
Chloor breekt de meeste eiwitten uit die afvalstoffen volledig af, maar vormt een nieuwe stof met de aanwezige stikstofverbindingen. Dat gebeurt in drie varianten: mono-, di- en trichlooramine. Vooral die laatste is een lastpak, want ze zorgt voor een irriterende chloorgeur bij een binnenzwembad.
Bij mono- en dichlooramine komt er vooral stikstofgas vrij. Dat ontsnapt na een tijdje vanzelf in de lucht. Tri-chlooramine, die een typische irriterende chloorgeur veroorzaakt, ontstaat ook als gas en komt door de beweging in het water naar boven. Daar blijft de geur vaak hangen op een laag tussen de lucht en het water.
Die laatste variant, trichlooramine, geeft huidirritatie en ademhalingsmoeilijkheden en heeft eigenlijk weinig te maken met het reinigingsproces. Het is dus belangrijk om een teveel van deze stof te vermijden. Private zwembaden hebben hier wel zelden last van. Enkel in openbare zwembaden met sterke vervuiling zie je dat probleem soms de kop op steken. De maximale toegelaten waarde bedraagt 0,6 milligram per liter in de publieke sector. Er zijn weinig private zwembaden die boven 0,3 of 0,40 komen. Een normale filter en waterbehandeling zouden deze problemen ook vlot moeten kunnen vermijden.
LEES MEER TIPS IN ZwembadenPlus magazine
