In essentie is water behandeling niets meer dan het corrigeren van de parameters die de balans van het water bepalen. Die parameters zijn pH, alkaliteit en hardheid. Ongeacht of je de waterbalans met de hand corrigeert of alles via een automatisch systeem voor waterbehandeling laat lopen, is het als zwembadeigenaar niet verkeerd om te weten hoe deze parameters op elkaar inspelen.
Aangenaam en gezond zwembadwater is kleurloos en helder. Zonder kalkneerslag en zonder dat ziekteverwekkende bacteriën, virussen en parasieten de kans krijgen om te overleven. Dit bekom je door constant, manueel of automatisch, een dosering van desinfecterende middelen aan het zwembad toe te voegen. Daarnaast gooien algen vaak roet in het eten. Heb je er last van? Dan kan je een beroep doen op een anti-fosfaatmiddeltje. Die zijn erg doeltreffend, want als je de fosfaten uit het water haalt, haal je ook de voedingsbron van de algen weg. Is het water van je zwembad eerder troebel? Dan moet je de zwevende deeltjes uit het water verwijderen. De grove deeltjes worden sowieso door de skimmer of overloop uit het water gehaald. Maar de minuscule deeltjes die aan de filter ontsnappen kan je met coagulatie en flocculatie vangen. De parameters die je het meeste vertellen over de staat van het water zijn pH, alkaliteit en de calciumhardheid. Door deze parameters simpelweg te corrigeren kan je de waterbalans herstellen. Al sinds de jaren ’60 vertrouwt de zwembadindustrie op de Balans van Langelier om uit te rekenen hoe evenwichtig het zwemwater is. Deze wetenschappelijke formule steunt echter op complexe berekeningen met meerdere variabelen en is eerlijk gezegd iets te ingewikkeld om dagdagelijks mee aan de slag te gaan. Gelukkig vertelt een goede testset je meestal al voldoende over de kwaliteit van het water. De Balans van Langelier, officieel de LSI (Langelier Saturation Index of verzadigingsindex), wordt vaak pas ingezet om de chemische situatie te begrijpen wanneer er aanhoudende problemen zijn met de balans van het water.
COAGULATIE & FLOCCULATIE
In troebel water bevinden zich colloïdale deeltjes. Dit zijn deeltjes die minder dan 1 μm groot zijn en die een negatieve lading hebben. Deze deeltjes zijn erg stabiel in water en zinken dus niet uit zichzelf naar de bodem. Door coagulatiemiddelen zoals ijzer- of aluminiumchloride toe te voegen aan het water, wordt de negatieve lading van de deeltjes geneutraliseerd. IJzer of aluminium-ionen hebben namelijk een positieve lading. De deeltjes stoten elkaar dan niet langer af maar klonteren net samen waardoor je ze gemakkelijker uit het water kunt verwijderen. Met extra flocculatie-middelen wordt dit proces nog versneld.
EEN VERKLARING VAN DE PARAMETERS
PH
De pH (pondus hydrogenii) drukt de zuurtegraad uit van het zwembadwater. Zuur water heeft een pH-waarde onder de 7. Als de pH-waarde boven de 7 stijgt is het water basisch. Onder normale omstandigheden heeft zwembadwater net zoals traanvocht een pH tussen de 7 en 7.4. Dit cijfer hangt natuurlijk nauw samen met de pH-waarde van het leidingwater waarmee je het zwembad vult en van de producten die worden toegevoegd. Wanneer de pHwaarde een grote verandering ondergaat, is dat meestal te wijten aan zure ontsmettingsmiddelen zoals trichloor en dichloor. Door het water te ontsmetten met natriumhypochloriet (NaOCl) zal de pHwaarde onvermijdelijk stijgen. Maar ook wanneer het zwembadwater opwarmt, door de zon of door je warmtepomp, zal de pH-waarde stijgen waardoor het water basisch wordt. Dit probleem wordt meestal opgelost door zwavelzuur (H2SO4) toe te voegen. Zwavelzuur is kleurloos, geurloos en dient steeds met water verdund te zijn voordat het in het zwembadwater terechtkomt. Zeker wanneer je dit proces handmatig uitvoert, moet je heel goed opletten. Want als het water te zuur wordt en de pH-waarde onder de 5 zakt, dan ontstaat er een giftig, zelfs dodelijke chloorgas dat je beter niet inademt. Vraag daarom altijd eerst raad aan je zwembadtechnieker voordat je zelf aan de slag gaat. Door natriumbicarbonaat (Na2CO3), ook wel bekend als soda, aan het water toe te voegen, kan je de pH-waarde weer laten stijgen. Natriumbicarbonaat heeft een pH-waarde van ca. 10. Ook natriumhydroxide (NaOH), ook wel bekend als bijtende soda, kan je aan het water toevoegen om de pH-waarde te verhogen. Deze stof heeft een pHwaarde van ca. 14.
ZWAVELZUUR OF ZOUTZUUR, WAT KIES JE?
Bij een automatische waterbehandeling raden we aan om voor vloeibaar zwavelzuur (H2SO4) te kiezen. Vroeger werd er meestal voor zoutzuur (HCL), ook gekend als pH-minus, gekozen. Maar het nadeel van zoutzuur is dat deze stof corrosieve dampen afgeeft die de metalen onderdelen in de technische ruimte kunnen aantasten. Vloeibaar zwavelzuur is dus de betere optie voor automatische pH-correctie.
ALKALITEIT
Hoe hoger de alkaliteit van het zwembadwater, hoe beter het kan weerstaan aan pH-schommelingen. De gewenste alkaliteit van het zwembad bedraagt een hoeveelheid van ca. 200 à 250 mg calciumcarbonaat (CaCO3) per liter. Indien de waarde boven de 300 mg/l stijgt, wordt het moeilijk om de pHwaarde bij te sturen en kan je troebel water krijgen. Je kan de alkaliteit van het zwembadwater verhogen door natriumbicarbonaat (NaHCO3) of waterstofcarbonaat aan het water toe te voegen. Deze stoffen ken je misschien uit de keuken als een rijsmiddel i.p.v. gist. Maar ook in het bluspoeder uit brandblusapparaten of in medicatie tegen maagzuur zitten ze verwerkt. Wanneer je de alkaliteit van het water verhoogt, verhoog je ook automatisch de pH-waarde. Het water neigt dus weer basisch te worden. De alkaliteit van het water kan je verlagen door een zuur aan het zwembad toe te voegen. Maar meestal is dit niet nodig aangezien de alkaliteit van het water vanzelf daalt doorheen het zwemseizoen.
CALCIUMHARDHEID
Leidingwater wordt wel eens als hard of zacht water omschreven afhankelijk van de hoeveelheid calcium- en magnesiumcarbonaten (zouten) die erin zitten. Het calciumgehalte van leidingwater mag je niet onderschatten.In België wordt de hardheid van water vaak in Franse graden uitgedrukt. 10 mg/l CaCO3 is 1 graad Franse hardheid F°. Op de website van De Watergroep kan je overigens van alle Vlaamse gemeenten de waterhardheid opzoeken (www.dewatergroep.be/nl-be/drinkwater/ jouw-drinkwater). Zo bedraagt bijvoorbeeld de waterhardheid in Dilbeek 18,7-27,8 F°, in Hasselt 20-22°F en in Kortrijk 22°-35°F.
WANNEER IS WATER HARD OF ZACHT?
In Franse graden
Zeer zacht 0-7 °F
Zacht 7-15 °F
Middelhard 15-30 °F
Hard 30-45 °F
Zeer hard > 45°F
Is er meer dan 200 mg/l CaCO3 aanwezig in het zwemwater? Dan is het water te hard en moet je het niveau verlagen. Dit kan je doen door eerst een deel van het overgebleven water te laten weglopen en dan pas aan te vullen met vers leidingwater. Te zacht zwembadwater veroorzaakt een ‘calcium’-behoefte. In dat geval gaat het water op zoek naar calcium in het zwembad door bijvoorbeeld de voegen van een tegelbad of het bindmiddel in de weekmaker van pvc op te lossen. Wanneer het zwemwater een te hoge pH heeft, kan je bovendien last krijgen van hardnekkige kalkaanslag. En door de hitte van de verwarmingsinstallatie krijgt de calciumneerslag de kans om zich verder te ontwikkelen tot calciumvlokken. Om dit te vermijden is het aangeraden om het zwembadwater tijdens het hoogseizoen wekelijks te analyseren. Tijdens het laagseizoen is een hardheidsanalyse om de twee weken voldoende.
TDS
De TDS-waarde (Total Dissolved Solids) is het geheel van alle opgeloste stoffen in het water zoals zouten en andere chemische reagentia. Dit geeft een goed beeld van de algemene toestand waarin het zwembadwater zich bevindt en kan je gewoon met een TDS-meter meten. Erg verzadigd water is meestal ouder. TDS wordt gemeten in ppm (parts per million). Er wordt geadviseerd om de TDS-waarde van zwembadwater niet hoger dan 1000 ppm te laten worden. Normaal leidingwater heeft overigens een TDS-waarde van 50 à 500 ppm. Wanneer het zwembadwater een TDS-waarde van 3000 ppm bereikt, krijgt het een vieze smaak, een doffe schijn en wordt het sterk geleidend en corrosief. Dit water moet je zo snel mogelijk vervangen.
ENKELE BETROUWBARE TESTERS
Lovibond Scuba 2
Manier van testen Manueel
Aflezen Digitaal
Resultaat Alkaliteit, chloor, pH, stabilisatie
AquaChek Pool & Spa test strips
Manier van testen Manueel
Aflezen Kleuren vergelijken
Resultaat Alkaliteit, chloor, pH en zout
Pool Lab 1.0 digitale tester Astral BlueConnect Go
Manier van testen Manueel
Aflezen Digitaal
Resultaat Alkaliteit, broom, chloor, hardheid, pH, stabilisatie
Astral BlueConnect Go
Manier van testen Manueel
Aflezen Digitaal: via smartphone
Resultaat Chloor, pH, temperatuur
